Er is een asymmetrie in de relatie tussen het heden en het verleden en het heden en de toekomst. De toekomst moet nog worden gerealiseerd en het staat voor ons open. Dat wil zeggen, het is niet volledig vooraf bepaald door het verleden, maar kan zich realiseren binnen marges die door het verleden zijn en door het heden worden bepaald.
Wat betreft de overschrijding van planetaire grenzen kunnen we spreken van ondermarges en bovenmarges. De ondermarges zijn al vastgelegd door de actuele overshoot wanneer deze, zoals al decennialang blijkt, niet afneemt. De overshoot zal toenemen door de verleden realisaties omdat de effecten niet gelijkertijd optreden vanwege naijleffecten. De ondermarges zijn meer bepaald dan de bovenmarges omdat de risico’s aan de bovenkant zitten door kantelpunten.
Wat nu aan de hand is, is nieuwigheid in de mensengeschiedenis sinds enkele decennia, de planetaire overshoot die niet afneemt maar wel toeneemt. Die nieuwigheid doet de marges waarbinnen de toekomst kan verlopen (de bedding) structureel veranderen. Het verandert o.a. de krachtsverhoudingen tussen de natuur-cultuurverstrengelde processen. Deze nieuwigheid brengt volgens mij de ondergeschiktheid van de cultuurkrachten (die toch altijd al beticht konden worden van inherente tegenstrijdigheden) aan het licht.
Reactie plaatsen
Reacties