Welkom bij Antropoceen - reflecties

Echte rijkdom komt niet van de aandelenmarkt. Het komt van de zon, de bodem, het water, levende systemen en natuurlijke hulpbronnen, de basis die al het andere mogelijk maakt.

Concurrentie en samenwerking staan niet tegenover elkaar, integendeel. Het is niet de vraag of mensen fundamenteel egoïstisch zijn of coöperatief. Het antwoord is natuurlijk beide en op meerdere niveaus. De natuurlijke selectietheorie laat zien waarom evolutie niet alleen op individuen inwerkt, maar ook op groepen. Groepen die effectief samenwerken doen dat om zich staande te houden in een vijandige omgeving waarbij ze moeten concurreren met andere groepen.

Waarom eigenlijk doen we zoals we doen?

De energiedichtheid van fossiele brandstoffen functioneert, gecombineerd met machines, als een compleet leger van paardenkrachten - waar we in feite een paar cent voor betalen. Zo verwarren we de prijs van energie met de waarde ervan. Het duurde miljoenen jaren voordat de fossiele voorraad zich vormde en nu jagen we het er doorheen in enkele eeuwen alsof dat de normaalste zaak van de wereld is.

De COP's leveren al dan niet succesvolle TEKSTEN op. Meer is het niet. Het zal weinig veranderen aan de trends, de planetaire overshoot en de ecologische en sociale spanningsopbouw.

Het Seneca-effect is het concept dat de neergang van een systeem vaak veel sneller gaat dan de groei. Dit principe is vernoemd naar de Romeinse filosoof Seneca, die schreef: "Fortuin kent een langzame groei, maar de ondergang is snel." Het effect wordt waargenomen in veel complexe systemen, waar langzame, geleidelijke groei wordt gevolgd door een snelle ineenstorting. Het wordt verklaard door wiskundige modellen van evolutionaire overshootprocessen en toegepast op verschijnselen variërend van structurele mislukkingen en financiële crises tot klimaatverandering en de ondergang van beschavingen. 

De politici spreken van  ‘gelijk speelveld, concurrentiepositie’ om hun positie te verdedigen op COP30. De wereld zit vol met belangentegenstellingen en er is geen enkele doorzettingsmacht. Ze zijn bezig met ‘scherpe formuleringen in de slotverklaring’. Het gaat om de punten en de komma’s en dat levert niet veel anders op dan een papieren werkelijkheid. De prioriteiten verschuiven continu door de veranderende geopolitiek, het klimaatbeleid zwabbert.

Het klimaatplaatje is dubbel, het glas is halfvol, het glas is halfleeg. Dankzij ‘Parijs’ stevenen we waarschijnlijk niet af op 4 graden opwarming in 2100, ondanks ‘Parijs’ stevenen we af op ver boven de Parijsdoelstellingen. Duurzame energie neemt razendsnel toe, en toch weet het nauwelijks de stijging van de energiebehoefte bij te houden.

Ruzie over de definitie van gender, ruzie over wie de COP volgend jaar organiseert, nog niets op papier bij vele onderwerpen, … .

1. Latour over de moderniteit