Welkom bij Antropoceen - reflecties

Wat en hoe we ervaren is onze werkelijkheid want werkelijkheid = ervaringswerkelijkheid. Die werkelijkheid kan in abstracto, in het denken, in de metafoor van de rivier worden uiteengelegd in bedding (de actuele constellatie van het reeds gerealiseerde die de mogelijkheidsvoorwaarden biedt voor het actuele stromen) en het stromen (verandering). In concreto is deze scheiding niet mogelijk, want het is onlosmakelijke temporele relatie.

De secretaris-generaal van de VN heeft de afgelopen jaren steeds hectischer uitspraken gedaan over de urgentie van maatregelen om de opwarming van de aarde tegen te gaan. Dit echter in de context van het steeds onrealistischer worden van het halen van de Parijsdoelstelling. Gezien de huidige en voorgenomen beleidsaanpak, en in het licht van de actuele geopolitieke ontwikkelingen, is het inmiddels onwaarschijnlijk dat de aarde tot een niveau onder de 2°C opwarming kan blijven.

De grondvoorwaarden voor beschaving zijn we aan het ondermijnen. Goed en kwaad is in deze tijden zeer complex: we leven gewoon, we proberen goed te leven, maar dat doen we met een factor duizend aan aanvullende energie en overige hulpmiddelen uit het aardsysteem.

Populatiegroei is een grootse drijvende kracht bij de huidige ecologische overshoot en dat terwijl er totaal geen bijbehorend mondiaal bevolkingsafnamebeleid wordt gevoerd om een zachte landing te maken. Hetgeen betekent dat de landing hard zal zijn.

Er is altijd een precair evenwicht tussen positieve en negatieve feedback. Het evenwicht van de natuur is niet zomaar een constante, het is een voortdurende flux tussen positieve en negatieve krachten die op een of andere manier in wisselwerking staan. Deze interactie betekent dat klimaatverandering, de oceaanverzuring, en al de ecologische problemen indicatoren en co-symptomen zijn van het macroprobleem genaamd overshoot en dat het concentreren op één van die deelproblemen, bv. opwarming, het grote probleem niet zal oplossen. Tot nu toe is ondanks de focus op klimaatverandering de opwarming alleen maar verergerd, de overshoot is verergerd, het klimaat is er niet door hersteld.

Het taoïsme is een Chinese filosofie van de natuurlijke gang van zaken, gestructureerd rond een focus op Tào (道 pad, weg).

Begin jaren 1990 kwam het raamwerkakkoord van de Verenigde Naties over de aanpak van de klimaatverandering tot stand. We zijn nu 35 jaar verder, sindsdien zijn er 30 COP-bijeenkomsten geweest en vele andere internationale bijeenkomsten over het terugdringen van de koolstofuitstoot en in de loop van die periode is de uitstoot zo’n 60 tot 70% gestegen. Dus zijn die bijeenkomsten een volslagen mislukking geweest, tenzij je een hard-core positieveling bent en zegt: ja maar anders was het 80% gestegen.

Procesfilosofie kan verwijzen naar een rijke traditie van reflectie in het oosterse denken zoals het Taoïsme. Dat alles conti-nu verandert is de kern van het zijn. Dit basisidee is een grond voor reflectie over het Antropoceen. Verandering is per definitie energetisch. Maar verandering is niet willekeurig, er is dus sprake van creatieve kracht.

Procesfilosofie is gebaseerd op de idee dat de dynamische aard van het zijn de primaire focus zou moeten zijn van een filosofische beschouwing van de werkelijkheid en onze plaats daarin. Wat is dynamiek, worden, overgankelijkheid, komen en gaan? Als het de manier is waarop we de werkelijkheid ervaren, hoe moeten we dit dan metafysisch interpreteren? Hoe kunnen we het ontstaan ​​van nieuwe omstandigheden – zoals het Antropoceen – metafysisch begrijpen?

Wanneer je ook maar enigszins de omvang van de onderling afhankelijke crises waarmee we worden geconfronteerd probeert te overzien - klimaatverandering, bodemverwoestijning, biodiversiteitsverlies, ontbossing, drinkwaterschaarste, overstromingen, vervuiling, microplastics, verzuring van de oceanen, teloorgang rechtsorde, autocratisering, spanningsopbouw, oorlog -, dan lijkt het benoemen van de problemen nog wel mogelijk, terwijl het met de oplossingen een ander verhaal is.

Elke populatie van organismen kan de productiecapaciteit van zijn leefgebied overschrijden. Dit is ecologische overshoot en dat is een heel natuurlijk verschijnsel. Ook de antropogene overshoot is in zijn wetmatigheden natuurlijk van aard, feitelijk is het een gevolg van natuurlijke succesfactoren en evolutionaire groeiprincipes die al eeuwenlang via een bepaalde diersoort zijn verlopen. De ene ontwikkeling maakte de ander mogelijk.

De aarde is uit balans, de veranderingen zorgen voor toenemende instabiliteit.