Helmuth Plessner maakt duidelijk dat de mens wordt gekenmerkt door een fundamentele gebrokenheid. Hij is zowel centrisch als excentrisch (zie onder 'Helmuth Plessner') en dat veroorzaakt een onoplosbare spanning: de typisch menselijke ambivalentie. Deze spanning en ambivalentie wegnemen zou de mens tot een dier of engel maken en daarmee elimineren wat de mens tot mens maakt. Deze met de excentrische positie gepaard gaande ambivalentie maakt de mens ook onontkoombaar tot een politiek wezen. Om de maatschappelijke strijd tussen menselijke belangen, perspectieven en waarden te reguleren dient er een politieke orde te worden gesticht.
Daarbij komt, Plessner volgend, dat de mens kunstmatig is van nature, en daarmee dissipatief van nature, ten koste van de natuur. Nu blijkt, zoals we kunnen zien, dat in tijden van planetaire overshoot de politieke orde ontoereikend is. Het politieke zijnsaspect zelf faalt. De mens faalt omdat hij met name in zijn politiek-modale zijnsaspect faalt. Het politieke zijnsaspect van de mens is niet toegerust op de huidige veranderingen.
Om wel tot een dergelijk politiek vermogen te kunnen komen is er volgens mij, gezien die door Plessner benoemde aard van de mens, een wereldregering nodig met doorzettingsmacht. Maar dat zit er niet in, gezien die betreffende aard van de mens. Dit leert ons de geschiedenis, de mens is geen engel of heilige, en de typisch mensachtige centrisch-excentrische gebrokenheid dringt door in alle haarvaten van de cultureel-maatschappelijke aspecten.
Onder Holocene omstandigheden was dit niet problematisch in die zin dat er elke keer weer herstel mogelijk was. Onder Antropocene omstandigheden is het juist superproblematisch en de toenemende overshoot van de planetaire grenzen bepalen deze spagaat. Wat dat betreft heeft het onomkeerbare kernomslagpunt al plaats gevonden, primair gelegen in de aard van het beestje en door gunstige klimaatomstandigheden tot wasdom gekomen.
Reactie plaatsen
Reacties