De filosoof A.N. Whitehead (1861 – 1947) wist uiteraard niets van de huidige Antropocene ontwikkelingen maar maakte een nu voor ons interessant onderscheid tussen metafysica en kosmologie.

Metafysica heeft betrekking op "de noodzakelijke kenmerken van elke mogelijke wereld” en kosmologie heeft betrekking op “de contingente, hoewel misschien alomtegenwoordige, kenmerken van de enige werkelijke wereld, ons eigen kosmische tijdperk."

Hoe doemdrastisch ons kosmisch tijdperk gaat worden zal nog moeten blijken. Je zou de mens als een natuurlijke factor kunnen zien: wij zijn gewoon een diersoort, met alles erop en eraan, en dat erop en eraan heeft uiteindelijk geleid tot de huidige overshoot via in principe natuurlijke wetmatigheden. De richting is per saldo nog steeds richting onheil. Per saldo, want we proberen natuurlijk ook van alles om het tij nog te keren, maar dat blijkt tot op heden ontoereikend te zijn en een andere richting zit er (nog) niet in. En die mogelijkheid wordt met de dag kleiner, lijkt mij.

De spanningsopbouw drukt nu vanuit natuurlijke overshootprincipes in eerste instantie op de fysische (niet kwalitatieve) aspecten, die vervolgens drukken op de biotische aspecten en de kwalitatieve cultuuraspecten. Zowel fysische aspecten als cultuuraspecten behoren beide bij het natuurlijk kosmische, ons kosmisch tijdperk. Maar de cultuuraspecten behoren niet per definitie tot het overstijgende metafysische. Zij behoren niet aan zoiets als de primordialiteit van de alles overkoepelende eeuwige Zelforganisatie.

De primordialiteit van de Zelforganisatie kan er dus zonder. Op z’n minst maakt dit gegeven het Antropoceen tot een complex, lastig, ambivalent verhaal, die betrekking heeft op de verantwoordelijkheid en de niet noodzakelijke positie van de mens, gezien in het licht van BigHistory.

een 2-tal sites voor de liefhebber:

https://lab.cccb.org/en/whitehead-and-todays-worlds/ 

“Binnen de context van de theoretische en praktische verschuiving van het antropoceen, en de drang van sommige epistemische kringen om de grenzen tussen de natuur- en sociale wetenschappen te vervagen, hebben talloze hedendaagse auteurs in hun recente werk naar Whitehead verwezen.”

https://whiteheadresearch.org/resources/whitehead-encyclopedia/