Sommige techniekfilosofen denken mogelijkheden te zien in een transitie van allo-technologie (onze traditionele dissipatieve toe-eigeningstechnologie) naar biomimetica of homeotechnologie, gebaseerd op het naturen van de natuur. Om een dergelijke transitie te bevorderen is er technopolitiek nodig. De filosofie van Peter Sloterdijk schijnt hiervoor aanknopingspunten te bieden.

Enkele tekstdelen van https://philpapers.org/archive/BLOWDI-3.pdf Philosophy & Technology (2023) 36:65 https://doi.org/10.1007/s13347-023-00665-013

“Biomimetisch ontwerp (vanaf de Grieks bios, leven, mimesis, imitatie) is de bewuste imitatie van biologische modellen om de technische en ecologische uitdagingen van vandaag op te lossen. … Er zijn verschillende benaderingen die zich laten inspireren door de natuur als model voor ontwerp, zoals biomimicry, biomimetica, bionica, permacultuur, ecologische engineering, enz. Deze verscheidenheid aan praktijken gaat op zijn beurt gepaard met een breed scala aan verschillende beloften, waaronder duurzaamheid, verhoogde veerkracht, multifunctionaliteit en een lager risiconiveau.”

“Design-benaderingen die zich laten inspireren door de natuur worden steeds populairder. Dit is te danken aan verschillende beloften die verbonden zijn aan op de natuur geïnspireerd ontwerp, waaronder duurzaamheid, verhoogde veerkracht, multifunctionaliteit en een lager risico (Gleich et al., 2010; Hashemi Farzaneh & Lindemann, 2019).” “Men is het er algemeen over eens dat binnen een bepaald biomimetisch ontwerp het verband met duurzaamheid zwak is en dat er meer inspanningen nodig zijn om de duurzaamheid van biomimetische oplossingen te bewerkstelligen (Bensaude-Vincent, 2019; Cohen & Reich, 2016; Hashemi Farzaneh & Lindemann, 2019).”

“… wijzen op de toenemende behoefte aan technologiefilosofie en milieufilosofie om de krachten te bundelen en na te denken over de manieren waarop opkomende technologieën zoals biomimetisch ontwerp vorm geven aan de raakvlak tussen natuur, technologie en de mens.”

-

Oorspronkelijk was Sloterdijk de geloofwaardige filosoof van de grootschalige 'hervertelling' van de geschiedenis van het denken vanuit immunosferologisch perspectief. Die immunisatie bewerkstelligen we met onze technosfeer.  De mens is van nature kunstmatig.

Op  https://repository.ubn.ru.nl/bitstream/handle/2066/35779/35779.pdf?sequence=1&isAllowed=y Valt te lezen:

 “In het bijzonder wil ik (Pieter Lemmens, 2006) hier focussen op Sloterdijks rijkelijk optimistisch klinkende these … dat we op het moment met de opkomst van de bio-, de neuro- en de nanotechnologieën en ook met de techniek van de kunstmatige intelligentie een nieuw en radicaal ander technologisch tijdperk betreden dat, aldus Sloterdijk, grote kansen biedt voor een duurzamere, minder heerszuchtige en vreedzamere omgang met de natuur. En een fundamentele verandering in onze verhouding tot de natuur, dat zal niemand meer kunnen ontkennen, is absoluut noodzakelijk wil de mensheid - en het leven überhaupt - straks nog een toekomst kunnen hebben op deze aarde. De grootste en moeilijkste uitdaging voor de mensheid in de eenentwintigste eeuw zal er zonder twijfel in bestaan, oplossingen te moeten vinden voor de ecologische crisis.”

“In tegenstelling tot overtuigde luddieten en zogenoemde deep ecologists, die een radicale mentaliteitsverandering en een 'terugkeer' naar een 'meer natuurlijke', pre-technische leefwijze prediken, is Sloterdijk van mening dat we het met betrekking tot het milieuprobleem niet zozeer moeten zoeken in een ethische bezinning maar veelmeer in een technologische revolutie. Al het moraliserende (s)preken over de verplichting om op een vreedzamere en duurzamere, respectvollere wijze met de natuur om te gaan blijft ijdel zolang dit niet resulteert in het ontwikkelen van een slimmere, 'natuurvriendelijkere' techniek. De hoop immers dat de mensheid het sinds lange tijd ingeslagen pad van de techniek zal verlaten … is illusoir. … Een werkelijke 'oplossing' kan volgens Sloterdijk alleen gevonden worden in het ontwikkelen van een geheel andere, minder destructieve want meer natuur-analoge vorm van techniek, die hij aanduidt met de term homeotechniek en die hij onderscheidt van de tot nu toe gebruikelijke, destructieve want contra-natuurlijke allotechniek.”

“Volgens Sloterdijk staan we aan de vooravond van een geheel nieuwe omgang met de werkelijkheid, een die nog steeds van fundamenteel technische aard zal zijn … Wat nieuwe technieken als de bio- en de nanotechnologie onderscheidt van eerdere vormen van techniek zoals het wiel, de pijl en boog, de metallurgie, de explosiemotor, de electronenbuis, de transistor en de atoombom is dat deze niet meer berusten op tegennatuurlijke principes maar juist gebaseerd zijn op 'technieken' die als zodanig zelf reeds in de (levende) natuur kunnen worden aangetroffen, bij voorbeeld het moleculaire mechanisme van replicatie en transcriptie van DNA dat in alle levende wezens werkzaam is, of de neuronale transmissie van signalen zoals dit in onze hersenen plaatsvindt. … Ook homeotechniek is een ingreep in de natuur, maar dan een die op intelligente en fijnmazige manier gebruik maakt van en voortbouwt op natuurlijke processen. Ze knoopt aan bij de autopoiesis van de natuur zelf. Ze ontwerpt haar technieken naar analogie met de natuur, op grond van een inzicht in het 'naturen van de natuur' zelf.”

“De grens tussen natuur en techniek, tussen physis en téehne, zal in de homeotechniek dan ook steeds verder vervagen. … Alleen de weg van coöperatie en symbiose met de natuur is op de lange duur levensvatbaar. … Een niet-technische toekomst is voor de mens überhaupt niet meer weggelegd.”

“Grondinzicht van een dergelijke filosofische immunologie is dat mensen voor hun voortbestaan en vitaliteit fundamenteel afhankelijk zijn van beschermende en verzorgende immuunsystemen, die ze deels vanuit hun biologische constitutie krijgen aangereikt maar die ze voor het overige zelf (moeten) creëren, symbolisch dan wel technisch.”

“Homo sapiens is het distantiedier, dat zich door middel van distantietechnieken van de natuur heeft afgekeerd en zo doende 'de vrijheid van de existentie' heeft verworven'.”

-

Dit klinkt allemaal nog min of meer aannemelijk, maar bij de latere teksten van Sloterdijk kunnen we ons afvragen of de man gek geworden is. “Sloterdijks uiteindelijke doel was het neerzetten van een nieuwe sociale structuur die antidemocratisch en elitair is: technopolitiek”- zie https://pressto.amu.edu.pl/index.php/eip/article/view/26483/24125

“… herinnerend aan het idee dat de natuurlijke omgeving moet veranderen om leefbaar te zijn voor de mens, is elke kans om het te transformeren – inclusief de aanpassing van de bewoners – welkom en ondersteund. Op deze manier, aangezien technologie de weg vrijmaakt voor nieuwe mogelijkheden en, zoals hierboven uiteengezet, deze mogelijkheden dus moeten worden gerealiseerd, wordt ethiek ondergeschikt aan technologie …”  “De laatste stukjes van het bredere plaatje van Sloterdijks project om een controlerende samenleving op te zetten, zijn dan ook manipulatie en genetische planning.”

“Sloterdijk houdt echter geen rekening met hoe krachtig de natuur is. Hij rekt het uit tot het uiterste en probeert het opnieuw vorm te geven alsof het boetseerklei is die ter beschikking staat van mensen; … “ “Sloterdijk speelt met een specifieke definitie van de natuur, bedoeld als een kans die door de technologie moet worden verbeterd om er enige rationaliteit aan te geven.”  "Sloterdijks uiteindelijke doel was het neerzetten van een nieuwe sociale structuur die antidemocratisch en elitair is: technopolitiek. … Dit is echter een onmogelijk te realiseren doel, aangezien de speculatie van Sloterdijk vastloopt in zijn eigen kortsluitingen.”

“… als Sloterdijk eenmaal de ethiek heeft laten instorten onder de technologie, kan hij deze kaart elke keer spelen als hij met een tegenstrijdigheid wordt geconfronteerd, of als hij op een doodlopende weg zit.”  “… is Sloterdijk echter duidelijk voorstander van elke interventie door middel van genetische manipulatie, die hypothetisch mogelijk is en steeds concreter wordt.” “het is van fundamenteel belang om het uiteindelijke en werkelijke doel van Sloterdijk te verklaren: het legitimeren van de huidige en concrete mogelijkheden van eugenetica en hun verdere ontwikkelingen.”

Dit artikel eindigt met: “Paradoxaal genoeg zijn de beschouwingen van Sloterdijk cruciaal om ethiek, democratie en mensenrechten te herstellen. De omgekeerde bochten van Sloterdijk kunnen immers worden geïnterpreteerd als een bewijs van de cruciale betekenis van deze concepten.”

Van dit laatste zou ik denken: concepten kunnen we in ons denken herstellen, maar we hoeven niet te verwachten dat het oplossingsvermogen van de democratie en mensenrechten worden hersteld. Als we dat verwachten zouden we wel eens kunnen stuklopen op precies hetzelfde punt: “Sloterdijk houdt echter geen rekening met hoe krachtig de natuur is”.  De natuurlijke zelforganisatie als zodanig is onverwoestbaar en zij behandelt zichzelf. De natuur is een zelfgenezer, maar dan wel op andere wijze en op andere tijdschalen dan voor de mens wenselijk is.

Wat de menselijke mogelijkheden kennelijk nog zijn is verzachten en vertragen.