Werking, Wording, ofwel zelfgenererende Zelforganisatie van de werkelijkheid is een temporele kwestie van verleden, heden, toekomst. Alles gebeurt alleen maar in het heden, maar wat er in het heden gebeurt vervalt tot het verleden en het verleden bepaalt de mogelijkheden en begrenzingen voor het heden. Het ‘volgende heden’ moet zijn creatieve werking doen met wat het ‘voorbije heden’ reeds tot stand heeft gebracht.

Maar wat bepaalt nu de richting van die creatieve werking van het heden? Waarom zit daar systeem in in plaats van willekeur?

De metafysische procesfilosofie van Whitehead vertoont opvallende overeenkomsten met het oorspronkelijk Taoïsme. De zelfgeneratie (wording, overgankelijkheid) kan worden uitgedrukt in metaforen en analogieën aan de hand van de natuurverschijnselen.

In tegenstelling tot het verleden, dat causaal wordt ervaren, wordt de causale toekomst teleologisch ervaren door de actuele gebeurens. Er is sprake van energetisch streven (bij Schopenhauer: Wil), zoals er streven is (wind, Ruach, Adem, energie) tussen hoge- en lagedrukgebieden. Die gebieden hebben weet van elkaar, er is sprake van reactieve trekkracht, verlokking, verleiding. Er is sprake van anticipatie om onevenwichtigheid op te willen heffen. Whitehead noemt dit het subjectieve streven naar relevante toekomst.

Uiteraard kan ook de Antropocene ontwikkeling hier niet aan ontkomen. Wat we nu zien op bijvoorbeeld het gebied van uitstoot van broeikasgassen veroorzaakt een uit-evenwicht-situatie, de uit-evenwicht-situatie is onderhevig aan het teleologische streven naar hernieuwd evenwicht, de huidige orgnanismen zijn er fundamenteel onder-hevig aan, zij zijn lijdend voorwerp.