De Najaarspeiling van de HCSS Publieksmonitor Maatschappelijke Stabiliteit https://hcss.nl/report/hcss-publieksmonitor-maatschappelijke-stabiliteit-hoofdlijnen-najaarspeiling-2025/ laat een dubbelzinnig en waarschuwend beeld zien. Nederland verkeert niet in acute crisis, maar onder de oppervlakte groeit de onvrede en neemt de stabiliteit af.

Enkele citaten:

“Interne spanningen: 59% maakt zich (veel) zorgen over interne spanningen, een forse stijging ten opzichte van 45% in de zomer. Migratie, culturele verschillen en het functioneren van de overheid zijn de belangrijkste bronnen van zorg. Zorgen over de werking van de democratie nemen verder toe.

Externe druk: Migratie blijft de grootste zorg, gevolgd door afhankelijkheid van buitenlandse energie en grondstoffen.

Subversieve krachten: Ongeveer acht op de tien Nederlanders maken zich zorgen over ondermijnende actoren. Religieus-extremistische bewegingen worden nu het vaakst genoemd, gevolgd door online-extremisme en rechts-extremisme.

Weerbaarheid en veerkracht: Tegenover de kritische houding jegens instituties staat vertrouwen in de samenleving zelf. Sociale samenhang, vrije toegang tot informatie en zelfredzaamheid worden genoemd als belangrijkste bronnen van kracht.

Conclusie van HCSS: De Najaarspeiling toont dat maatschappelijke stabiliteit in Nederland weliswaar geen acute crisis vertoont, maar onder de oppervlakte steeds brozer wordt. De groeiende zorgen over interne spanningen, het functioneren van de democratie en het uitblijven van daadkrachtig bestuur vormen een serieuze waarschuwing. Daarmee schetst de Publieksmonitor een beeld van een land dat geen crisis ervaart, maar wel steeds kwetsbaarder wordt.”

-

We kunnen wel aanvoelen dat dit niet alleen in Nederland speelt. Mensen ervaren bedreigingen en onzekerheid door de reële ontwikkelingen. We zien een opschuiving naar rechts-populisme over een groot deel van de wereld. Dit zal gemeenschappelijk klimaatbeleid eerder in de weg staan dan dat het helpend is.