Wat betreft het Antropoceendebat lijkt me het volgende niet van ondergeschikt belang te zijn: er is diepe ‘logos’ en lange evolutionaire ontwikkeling aan het onontkoombaar techné moeten zijn van de mens; aan de daarmee gepaard gaande dissipativiteit; aan het kunnen ontstaan en positief ontsluiten van mogelijkheden in de mensengeschiedenis; met toenemende complexiteit en toenemende schaalgrootte en bevolkingstoename tot gevolg; en aan het hebben kunnen toevoegen van exogeen energetisch vermogen aan onszelf met een ‘factor duizend’, met behulp van olie, gas, steenkool, etcetera.

Die ‘factor duizend’ is evolutionair historisch gegroeid in de natuurlijke en cultuurlijke evolutie en we hebben er nu mee te dealen. Kunnen we nog zonder die energietoevoeging? Kunnen we dan nog leefbaar en heilzaam mens-zijn onder de huidige omstandigheden en planetaire overshoot? Met het gegeven dat we op niet al te lange termijn met 9 miljard mensen zijn?