Door de hardnekkige structurele planetaire ecologische overshoot zijn er tegenwoordig vele wicked problems: problemen die zich moeilijk laten afbakenen en geen ultieme oplossing kennen. Een voorbeeld daarvan is het voedselsysteem.
De productie en consumptie van voedsel gaat gepaard met een grote verscheidenheid aan waarden en belangen. Toegang tot betaalbaar en gezond voedsel is een levensvoorwaarde voor individuen en samenlevingen, terwijl voedselzekerheid meer en meer onder druk staat, onder andere door klimaatverandering, overexploitatie en vervuiling. Voedselsystemen lopen tegen de grenzen aan van ecologische waarden. Door de internationale verwevenheid is het sterk onderhevig aan geopolitieke ontwikkelingen en gewenste aanpassingen zet het verdienmodel onder druk. Via handelsrelaties, internationale ondernemingen en organisaties, en ecologische verwevenheid hebben keuzes die in een land worden gemaakt gevolgen voor het leven van mensen elders.
Dit maakt dat elke beleidsopgave op het gebied van voedsel al snel een wicked problem kan worden. Dat komt deels doordat oplossingen vaak ook weer nieuwe problemen genereren, en deels doordat het doel niet eenduidig kan worden bepaald. Welke oplossingen er ook worden aangedragen om een beleidsopgave aan te pakken, ze zullen altijd leiden tot ontevredenheid en spanningen bij belanghebbende groepen.
Hoewel stuurinstrumenten en handelingsperspectieven in technisch opzicht vaak nog mogelijk kunnen zijn, zijn ze dat in politiek opzicht niet meer. Het kenmerkende voorbeeld voor Nederland is de aan het voedselsysteem gekoppelde stikstofproblematiek. Natuurlijk zijn er oplossingen, maar dat vergt daadkracht, en die daadkracht wordt door de aard van wicked problems teniet gedaan.
In het verleden hebben overheden en internationale instituties effectief landbouwbeleid kunnen voeren doordat de maatschappelijke belangen en de economische belangen goed met elkaar te verenigen waren. Ecologische belangen speelden echter nauwelijks een rol, hoefden immers ook niet een grote rol te spelen zolang de planetaire grenzen nog niet waren bereikt en overschreden. De planetaire grenzen, en de overschrijding daarvan zijn dus bepalend voor wicked problems.
Waarvan er steeds meer verschijnen en in steeds ernstiger mate. Met als typerend kenmerk: toenemende verstrengeling van natuur- en cultuuraspecten, ofwel het tegenover elkaar staan van belangen, ofwel toenemende polarisatie en spanningsopbouw. Plus geen uiteindelijke oplossing.
Reactie plaatsen
Reacties