Martin Buber en het Antropoceen

Wat betreft de dialogische filosofie van Martin Buber en het Antropoceen, Als je bij Google intikt: ‘Martin Buber Antropoceen’, dan vermeldt het AI-overzicht vervolgens:

“Het antropoceen, een term die verwijst naar het tijdperk waarin menselijke activiteiten een significante invloed hebben op het klimaat en de aarde, kan op verschillende manieren worden bekeken in relatie tot de filosofie van Martin Buber. Buber, bekend om zijn dialogische filosofie, benadrukte de relatie tussen mensen en de wereld, en zijn ideeën kunnen worden toegepast op de uitdagingen die het antropoceen met zich meebrengt.

Hoewel Buber zelf niet expliciet over het antropoceen heeft geschreven, kunnen zijn filosofische concepten worden gebruikt om de huidige situatie te analyseren en mogelijke oplossingen te verkennen. Bubers belangrijkste werk, "Ik en Gij" (Ich und Du), legt de nadruk op de relatie tussen mensen en de wereld, waarbij "Ik-Gij" relaties de basis vormen voor een zinvol bestaan. Deze relaties zijn gebaseerd op dialoog, wederkerigheid en ontmoeting, wat essentieel is voor het begrijpen van onze verantwoordelijkheid ten opzichte van de natuur. 

In het antropoceen is de mensheid verantwoordelijk voor de gevolgen van haar acties op de planeet. Buber's nadruk op dialoog en verantwoordelijkheid kan ons aansporen om in gesprek te gaan met de natuur en met elkaar om duurzame oplossingen te vinden voor de ecologische crisis.

Mogelijke toepassingen van Buber's filosofie op het antropoceen:

• Duurzame ontwikkeling: Buber's nadruk op dialoog en verantwoordelijkheid kan leiden tot een duurzamere manier van leven, waarbij we rekening houden met de impact van onze acties op de planeet.
• Ethiek en rechtvaardigheid: De dialogische benadering kan ook worden toegepast op de ethische dimensie van het antropoceen, waarbij we nadenken over rechtvaardigheid tussen mensen en tussen generaties, en over de impact van klimaatverandering op kwetsbare gemeenschappen.
• Onderwijs: Bubers filosofie kan worden gebruikt om onderwijs te ontwikkelen dat mensen bewust maakt van hun relatie tot de natuur en hen aanmoedigt om verantwoordelijkheid te nemen voor het welzijn van de planeet.”

-

De mens staat bij zowel Buber als Levinas in een dialogische ant-woordelijkheidsrelatie tot Woord (Logos, ‘de taal van het Leven zelf’). De ‘ik-Gij’-relatie is immanent-religieus van aard. Hun filosofie is in de eerste plaats duidend en beschrijvend, betreffende wezenlijke kenmerken van de mens en kan van nut zijn voor ethische oproepen, pleidooien, manifesten.

Maar de ‘Ik-Gij’-relatie kan niet georganiseerd worden, want dan komen we in de instrumentele, organisatorische ‘Ik-Het’-relatie terecht. De mens leeft van nature in beide relaties en is op die manier altijd een voortmodderaar geweest, inclusief vervreemding, vallen en opstaan (‘Adam, kom eens uit die bosjes!’). Hoe zou dat nu ineens kunnen veranderen? Dat kan volgens mij niet, we zouden dan een ander soort wezen moeten worden.

Vervreemding, vallen en falen als (wereld)samenleving hebben wat betreft grootschalige milieu- en habitatverandering een andere betekenis wanneer planetaire grenzen nog niet zijn bereikt: er kan elke keer weer opstaan op volgen, die mogelijkheid was er steeds. Nu zouden we niet meer mogen vallen ofwel falen als wereldsamenleving, dat laten die planetaire grenzen niet meer toe. We zijn echter nog nooit een zodanige wereldsamenleving geweest.

Wat betreft een eventuele Antropoceentheorie lijkt me dit te behoren tot de wezenlijke verschillen tussen Holocene tijden en Antropocene tijden, met de planetaire overshoot als beslissende factor.