De mensheid heeft te maken met 2 typen dissipativiteit, waarvan het onderscheid best wel wezenlijk is, want het door elkaar husselen van deze typen brengt geen echte oplossingen in beeld. Het ene type is de fysisch-biotisch-ontisch gerelateerde dissipativiteit, betrokken op bronoorzakelijkheid die niet beïnvloedbaar is. Het tweede type is de ontologisch gerelateerde dissipativiteit, betrokken op cultuurlijke gelegenheidsoorzakelijkheid - ofwel op denkbeelden die ons gedrag beïnvloeden - en die eventueel waar mogelijk wel beïnvloedbaar is. De fysisch-biotische-ontische bronoorzakelijke dissipativiteit herontwerpen wij niet, het is een gegeven waar we niet omheen kunnen. De Zelforganisatie overstijgt eventuele zelf(her)organisatie van menselijke samenlevingen. De cultuurgerelateerde ontologische denkbeelden die ons dissipatief gedrag beïnvloeden, bijvoorbeeld door hoe we onze economieën hebben ingericht, dat zijn de vele – ismen, ofwel denk- en geloofsconstructen, ideeën, ontologieën en cultuurlijke constructen, zoals kapitalisme, de God van de economische groei, antropocentrisme. Zij hebben betrekking op de beïnvloedbare dissipativiteit.

Met het onderscheid tussen niet-beïnvloedbare en beïnvloedbare dissipativiteit hangt samen dat er verschillende ideeën zijn omtrent natuur-cultuurverstrengeling, op hoofdlijnen twee: 1. De idee omtrent idealistische, geromantiseerde, evenwichtsverstrengeling die mogelijk is bij 9 miljoen wereldbewoners die op een inheemse manier leven in natuurlijk-cultuurlijk ecosocio-evenwicht; en 2. De uit-evenwicht-verstrengeling bij 9 miljard wereldbewoners in een ontwikkeling van structurele en toenemende planetaire overshoot, met zijn vicieuze neerwaartse spiraal.

We kunnen weliswaar de leefwijze van inheemse culturen als voorbeeld stellen voor hoe onze dissipativiteit te reduceren, maar het is onder de huidige niet-beïnvloedbare dissipativiteit een naïeve idealisering en romantisering, omdat deze in-evenwichtsculturen alleen kunnen bestaan bij zeer dunne bevolking in minder extractieve omgevingen vanwege van nature gunstige klimaatzones. Dat is nu precies niet de huidige ontische planetaire situatie en ontwikkeling. Romantisering heeft ook betrekking op het idee rond egalitaire of ‘egalitaire’ samenlevingen, zie https://scientias.nl/gelijkheid-bestaat-niet-zelfs-bij-extreem-egalitaire-stammen-gaat-het-mis/

Rond de tropen is minder extractiviteit mogelijk wat betreft behuizing en kleding. Maar de voorloper van Homo Sapiëns trok al honderdduizenden jaren geleden de wereld over, dat is een ontisch gegeven. Dat we nu alle uithoeken van de wereld bewonen is een ontisch gegeven met ontische dissipativiteit van dien en heeft met het ontologische van bijvoorbeeld “hoe komen we van ‘antropocentrisme’ naar ‘ecocentrisme’” weinig tot niets te maken, zie: https://scientias.nl/onze-voorouders-konden-wellicht-eerder-zelf-vuur-maken-dan-tot-nu-toe-werd-gedacht/