We stuiten op een paradox: net wanneer het Antropoceen de mens centraal stelt als geologische actor, zijn de mens- en sociale wetenschappen bezig is om het uitzonderlijke karakter van de mens in vraag te stellen.
En een tweede paradox: De mens veroorzaakt met zijn geschiedenis van vrijheid tegenover determinisme een omgeving die hem steeds onvrijer maakt. Hij bepaalt en beperkt zijn eigen toekomstige handelingsruimte.
Deze paradoxen lossen zich op wanneer we beseffen dat het de natuurlijke overshootwetmatigheden zelf zijn die de macht hebben en die deze keer zijn verlopen via de diersoort mens. Net zoals alle natuur is uiteraard ook deze diersoort onderhevig aan die overmachtige, de mens overstijgende wetmatigheden.
Alles is ondergeschikt aan overshootwetmatigheden - waaronder succesfactoren zoals groei - die uiteindelijk op hun grenzen stuiten. Dat wordt opgelost door negatieve feedback. Die negatieve feedback is door de mens lange tijd uitgesteld kunnen worden. Hetgeen best wel als succes kan worden aangemerkt, maar uitstel kan geen afstel zijn.
Reactie plaatsen
Reacties