Met idealisme is uiteraard niets mis, zolang het maar in realisme gefundeerd is. Het zijn immers juist de wetenschappers die precies op basis van realisme zeggen dat het venster voor oplossingen zich nu snel aan het sluiten is, in een proces van kantelpunten als omvallende dominosteentjes, met structurele onomkeerbaarheid op geologische tijdschalen. De zeespiegelstijging is al onomkeerbaar; koraalrif-ecosystemen, waar miljoenen mensen van afhankelijk zijn: idem. Hoeveel idealisme moet daar tegenaan gegooid worden? Wat zal de impact zijn op adaptieve samenwerkingsmogelijkheden bij vernietigende en ontwrichtende overstromingen, dodelijke droogte, onkenbare waterschaarste in miljoenensteden, stervende gletsjergebieden waar miljarden mensen van afhankelijk zijn?

De druk neemt met de dag toe en dat betekent dat mensen hun energie (en geld) gedwongen en noodzakelijkerwijs meer en meer moeten besteden aan andere zaken dan aan het gewenste mondiale klimaatbeleid. Het zijn juist de dagdagelijkse zorgen die de overhand gaan krijgen, t.o.v. ‘langetermijnzorgen’. We zien geen tekenen dat die toenemende druk in bijvoorbeeld de meest kwetsbare landen (Sahel, Sub-Sahara) tot iets beters leidt dan toenemende conflicten. De druk neemt toe en ambitieus klimaatbeleid neemt af.

Wat zijn de achtergronden van het feit dat klimaatbeleid nu lager op de politieke agenda staat dan een aantal jaren geleden, en dat klimaatambities wereldwijd worden afgezwakt? We beproeven door onze ‘business as usual’ de grenzen van tolerantie in het debat, de grenzen van overkoepelende samenwerking, en de grenzen van leefbaarheid omdat we per saldo gewoon blijven doen wat we doen en gaan zoals we gaan. Waardoor de planetaire grenzen voor tolerantie, samenwerking en leefbaarheid uiteindelijk niet anders kunnen dan ons opzoeken in plaats van wij hun, precies ten koste van tolerantie, samenwerking en leefbaarheid. We hebben het over gewenste transities, maar dit is ook een transitie, een transformatie, namelijk een negatieve en overheersende t.o.v. alle andere gewenste transities – die in goede bedoelingen en onmacht blijven steken. Het valt niet te beteugelen binnen de gaande trends, en dat betekent ook dat we dieper moeten peilen omtrent de oorzakelijkheid van die al eeuwenlang gaande trends.

Bijvoorbeeld door ons af te vragen: wat is de betekenis van het feit dat uitstervingsprocessen al voor het Holoceen begonnen zijn door de menselijke invloed? Idem ontbossing en landverandering. Wat zegt dat over de keten van gelegenheidsoorzaken/symptomen in relatie met bronoorzaken? Wat zegt dat over de hardnekkigheid van de trends? Want er zijn stellige, dominante, eeuwenlange negatieve trends gaande. We moesten daar maar niet te naïef-idealistisch over zijn. 

De toenemende natuur-cultuurverstrengeling overruled de mensheid als een overmacht. Die natuur-cultuurverstrengeling wordt op twee tegengestelde manieren gezien: 1. op weg naar het Symbioceen;  2. de toenemende overmacht van natuurkrachten. Het geloof in het tweede is realistischer dan het geloof in het eerste.